«شما مبتلا به دیابت هستید»، این جمله پزشک معالج همچون پتکی بر سرش فرود آمد و تا ساعت ها بعد از ترک مطب در گوشش طنین‌انداز بود. خودش را باخته بود و فکر می‌کرد که دنیا به آخر رسیده است. انگار که در بیداری دچار وحشتناک‌ترین کابوس‌های دنیا شده بود. قند و شکر و شیرینی در تمام پنجاه و اندی سالی که از خدا عمر گرفته بود، دوستان نزدیکش بودند و حالا احساس می‌کرد که از پشت خنجر خورده است! از فردا همه هم و غمش شده بود خریدن انواع مربا، پولکی، شیرینی و نوشابه و هزار و یک جور خوراکی دیگر که حاوی قند مصنوعی باشند که به قول او «دهان را شیرینی می‌کنند اما آدم نمی‌کشند!»
تنها ۴ سال دیگر باقی مانده تا قندهای مصنوعی سالگرد تولد ۱۰۰ سالگی‌شان را جشن بگیرند. این قندها که در تهیه محصولات «No Sugar»، «Zero» یا «Sugar – free» به کار می‌رود مخصوص بیماران دیابتی است اما آیا به‌طور کامل بی‌خطر است؟
ساخارین اولین قند مصنوعی بود که توسط یک شیمیدان فرانسوی ساخته شد و مصرف آن طی جنگ جهانی دوم افزایش داد اما چون شواهدی مبنی بر احتما سرطان‌زایی آن در موش‌ها وجود داشت کم‌کم جای خود را به آسپارتام داد که دومین قند مصنوعی ساخته شده توسط انسان محسوب می شود. مصرف آسپارتام در سال ۱۹۸۱ توسط FDA نیز تایید شد و به شکل گسترده در صنایع نوشابه‌سازی و … مورد استفاده قرار گرفت.
هزار برابر شیرینتر از عسل
شیرین‌کننده‌های مصنوعی که همگی کاملا تصادفی کشف شده‌اند همانطور که از نامشان پیداست گروهی از مواد شیمیایی هستند که طعمی بسیار شیرین داشته اما تاثیری بر افزایش قند خون ندارند و در خانواده کربوهیدرات‌ها جای نمی‌گیرند. قندهای مصنوعی از جمله ساخارین، آسپارتام، آسه سولفام، سوکرالوز و … ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ برابر بیشتر از قندهای معمولی شیرین هستند و به همین‌خاطر در غلظت‌های بسیار پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مواد در بیش از چند هزار نوع ماده غذایی در دنیا به‌کار می‌روند و برای دیابتی‌ها جزو گروه غذاهای آزاد محسوب می‌شوند. البته همه این قندها به یک درد نمی‌خوردند به‌طور مثال برخی‌ها برای نوشابه عالیند و برخی دیگر برای محصولاتی که باید قبل از مصرف پخته یا گرم شوند.
استویا؛ معجزه طبیعت؟
Stevia، شیرین‌کننده‌ای است که از نوعی گیاه که در برزیل کشت می‌شود به‌دست می‌آید و ۳۰ تا ۳۰۰ برابر شیرینتر از قند طبیعی است. این شیرین کننده به شکل مایع شبز – سیاه رنگ، برگ خشک یا به‌شکل چای کیسه‌ای عرضه می‌شود و طعمش تاحدودی شبیه شیرین‌بیان است. برزیلی‌ها و ژاپنی‌ها به وفور از این شیرین‌کننده در صنایع غذایی استفاده می‌کند اما FDA هنوز آنرا به عنوان یک افزودنی مجاز برای محصولات دیابتی تایید نکرده است بنابراین اگر قندخونتان بالاست بهتر است قبل از مصرف این محصول با پزشک معالجتان مشورت کنید.
قند مصنوعی سرطان‌زاست؟
حرف و حدیث درباره تاثیرات منفی قندهای مصنوعی بسیار است. گروهی این قندها را مثل نقل و نبات در دهان می‌ریزند و بعضی‌ها آن‌ها را ۱۰۰ درصد سرطان‌زا می‌دانند و حاضرند تا پایان عمر طعم شیرینی را نچشند اما ذره‌ای قند مصنوعی وارد بدنشان نشود. سرطان‌زا بودن بیشتر با نام ساخارین عجین شده است. درگذشته تحقیقاتی درباره تاثیر ساخارین در تشکیل یا تکثیر تومورهای سرطانی انجام و در بعضی موراد مشخص شده بود که موش‌ها پس از مصرف این ترکیب شیمیایی دچار سرطان مثانه می‌شوند اما این فرضیه در بررسی‌های بعدی در انسان به اثبات نرسید. بنابراین با مصرف میزان مجاز و متعارف این شیرین‌کننده‌ها خطری جان شما را تهدید نمی‌کند.
قندهای نفخ‌آور!
شکر الکل‌ها گروه دیگری از شیرین‌کننده‌ها هستند که در تهیه محصولات غذایی دیابتی کاربرد فراوانی دارند و گاهی حتی در تولید خمیردندان، دهان‌شویه، داروهایی نظیر شربت سرفه و … نیز به کار می‌روند. شکر الکل‌ها در هر گرم ۲-۳ کالری دارند که در مقایسه با ۴ کالری موجود در قندها، اندکی پایین‌تر است. این ترکیبات آهسته‌تر از شکر معمولی جذب می‌شوند و قندخون را به‌صورت مختصری بالا می‌برند اما چون به‌طور کامل هضم نمی‌شوند ممکن است فرد را دچار دل‌پیچه، اسهال یا نفخ کنند.
احتیاط کنید، چاقی در کمین است!
این‌روزها بازار محصولات به‌اصطلاح بدون قند حسابی داغ است چون نه‌فقط دیابتی‌ها بلکه خیلی از افراد عادی که مشغول فرار از دست دشمن بزرگ یا همان چاقی هستند هم به استفاده از این ترکیبات شیمیایی روی آورده‌اند درحالیکه تحقیقات جدید نشان می‌دهد قندهای مصنوعی نه‌تنها از شر چاقی خلاص‌تان نمی‌کند بلکه شما را در کامش می‌اندازد. درضمن یادتان باشد برچسب «بدون قند» معادل بدون کالری نیست. نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های بدون قند که با قندهای مصنوعی شیرین شده برحسب نوع مواد موجود در آن‌ها مقداری کالری دارند که با مصرف دراز مدت روی هم جمع شده و عقربه‌های ترازو را به شکل خطرناکی بالا می‌برند. شاید تاثیرخوراکی‌های حاوی قند مصنوعی بر افزایش وزن کمی برایتان عجیب باشد؛ درست است قندهای مصنوعی کالری ندارند اما غذایی که ما می‌خوریم علاوه بر قند، چربی و پروتئین هم دارد و این دو ماده مغذی به‌اندازه کافی انرژی دارند که باعث چاقی شوند
شمشیر دولبه نوشیدنی‌های رژیمی
اولین نوشابه رژیمی در دنیا محصول «کوکاکولا» بود که در سال ۱۹۸۲ به بازار آمد. اوایل این نوشیدنی توسط ساخارین شیرین می‌شد اما با توجه به شبهاتی که در مورد سرطان‌زایی این قند مصنوعی مطرح می‌شد، به‌زودی ساخارین جای خود را به آسپارتام داد. از آن زمان تا کنون برندهای دیگری هم از این محصول توسط کارخانه‌های دیگر ساخته شده اما همچنان یک سوال به قوت خود باقی است: «آیا این مصرف نوشابه‌ها برای دیابتی‌ها مجاز است؟ متخصصان می‌گیوند بله هیچ اشکالی ندارد که یک فرد دیابتی از این نشوابه‌ها بخورد به‌شرطی که اعتدال را رعایت کند چون نوشیدن بیش‌از حد این نوشابه‌ها منجر به دریافت کالری اضافه و در نهایت اضافه وزن می‌شود.
